Konwersatorium EUROJOS: program porównawczych badań aksjolingwistycznych (Проект EUROJOS: програма порівняльних аксіолінгвістичних досліджень)

Jerzy Bartmiński

profesor doktor habilitowany

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej ( Lublin )

2016.– Vol. 9 : 278-290Pdf

EUROJOS (Językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów na tle porównawczym) – projekt badawczy, celem którego jest dokonanie paralelnych analiz semantycznych na materiale wszystkich języków słowiańskich (a także niektórych innych), z intencją dokonywania porównań międzyjęzykowych i międzykulturowych. Wyróżnionym przedmiotem badań jest rozumienie pojęć aksjologicznych (konceptów), które odgrywają istotną rolę we współczesnym świecie, jak WOLNOŚĆ, GODNOŚĆ, PRACA, DOM itp. Podstawę materiałową analiz stanowią dane systemowe, tekstowe oraz ankietowe.

Słowa kluczowe: aksjologia; аksjolingwistyka; koncept; program EUROJOS; językowy obraz świata; „Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów”.

Бартмінський Є., д-р філол. наук, проф.

Університет ім. Марії Кюрі-Склодовської (м. Люблін, Польща)

Проект EUROJOS: програма порівняльних аксіолінгвістичних досліджень

EUROJOS (Порівняння мовно-культурного образу світу слов’ян та їх сусідів) – це дослідницький проект, завдання якого полягає у здійсненні паралельного семантичного аналізу даних всіх слов’янських мов (а також деяких інших) з метою міжмовного та міжкультурного зіставлення. Основним об’єктом дослідження є ті концепти, які відіграють важливу роль в сучасному світі – СВОБОДА, ГІДНІСТЬ, РОБОТА, ДІМ тощо. Дослідження здійснюються на основі аналізу мовних систем, текстів, експериментів і т.ін.

Ключові слова: аксіологія; аксіолінгвістика; концепт; проект EUROJOS; мовна картина світу, „Лексикон аксіологічний слов’ян та їх сусідів”.

Бартминский Е., д-р филол. наук, проф.

Университет им. Марии Кюри-Склодовской (г. Люблин, Польша)

Проект EUROJOS: программа сравнительных аксиолингвистических исследований

EUROJOS (Сравнение культурно-языкового образа мира славян и их соседей) – это исследовательский проект, задача которого заключается в осуществлении параллельного семантического анализа данных всех славянских языков (а также некоторых других) с целью межъязыкового и межкультурного сопоставления. Основным объектом исследования являются те концепты, которые играют важную роль в современном мире – СВОБОДА, ДОСТОИНСТВО, РАБОТА, ДОМ и т.п. Исследования осуществляются на основе анализа языковых систем, текстов, экспериментов.

Ключевые слова: аксиология; аксиолингвистика; концепт; проект EUROJOS; языковая картина мира; „Лексикон аксиологический славян и их соседей”.

Bibliografia:

  1. Abramowicz M., Bartmiński J., Chlebda W. Językowo-kulturowy obraz świata Słowian na tle porównawczym. Założenia programu „A” / Abramowicz Maciej, Bartmiński Jerzy, Chlebda Wojciech // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”. – 2009. – 21. – S. 341-342.
  2. Abramowicz M., Bartmiński J., Chlebda W. Punkty sporne i bezsporne w programie EUROJOS: Odpowiedź na pytania i wątpliwości Profesor Jadwigi Puzyniny / Abramowicz Maciej, Bartmiński Jerzy, Chlebda Wojciech // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”. – 2011. – 23. – S. 227-233.
  3. Ajdačić D. O vrednostima u srbskom jeziku. Sbornik etnolingvističkih radova / Ajdačić Dejan ( red.). – Beograd,
  4. Arutjunowa N. D. Logičeskij analiz jazyka / Arutjunowa Nina D. (red.). – Moskwa, 1997.
  5. Bartmiński J. Defi nicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa / Bartmiński Jerzy (red.) // Konotacja. – Lublin, 1988. – S. 169-183.
  6. Bartmiński J. Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata / Bartmiński Jerzy (red.) // Językowy obraz świata. – Lublin, 1990. – S. 109-127.
  7. Bartmiński J. Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich świata / Bartmiński Jerzy ( red.). – Lublin, 1993a.
  8. Bartmiński J. O profi lowaniu pojęć w słowniku etnolingwistycznym / Bartmiński Jerzy (red.) // Philologia Slavica. K 70-letiju akademika N.I.Tolstogo / otv. red. V. N. Toporov. – Moskva: Nauka, 1993 b. – S. 12-19.
  9. Bartmiński J. Koncepcja językowego obrazu świata w programie slawistycznych badań porównawczych / Bartmiński Jerzy // Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej. – 40. – 2005. – S. 259-280.
  10. Bartmiński J. Stereotypy mieszkają w języku / Bartmiński Jerzy // Studia etnolingwistyczne. – Lublin: Wyd. UMCS, 2007.
  11. Bartmiński J. Kakie cennosti učastvujut v formirovanii jazykovoj kartiny mira Slavian? / Bartmiński Jerzy // Etnolingvistička proučavanja srpskog i drugih slovenskih jezika. U čast akademika Svetlane Tolstoj / red. Ljubinko Radenković. – Beograd, 2009. – S. 59-70.
  12. Bartmiński J. Jaké hodnoty spoluutvářejí jazykový obraz světa Slovanů? / Bartmiński Jerzy // „Slovo a Slovesnot”. – 71. – Praha, 2010. – S. 329-339.
  13. Bartmiński J, Bielińska-Gardziel I. 15 lat Konwersatorium EUROJOS / Bartmiński Jerzy, BielińskaGardziel Iwona // „Etnolingwistyka”. – T. 28. – 2016. (w druku).
  14. Bartmiński J., Chlebda W. Jak badać językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów / Bartmiński Jerzy, Chlebda Wojciech // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”. – 20. – 2008. – S. 11-27.
  15. Bartmiński J., Lühr R. Europa und seine Werte / Bartmiński Jerzy, Lühr Rosemarie (red.). – Frankfurt am Main. – 2009.
  16. Bartmiński J., Niebrzegowska S. Kognitivnoje opredelenie, profi lirovanie ponjatij i sub’ektnaja interpretacija mira / Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska Stanisława // Kognitivnaja lingvistika konca XX veka. Materialy Meždunarodnoj Naučnoj Konferencii 7-9 oktjabrja 1997 v trech častjach. – I. – Minsk, 1997. – S. 4-8.
  17. Bielińska-Gardziel I. Konferencja EUROJOS-V / Bielińska-Gardziel Iwona // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”. – 23. – 2011. – S. 285-290.
  18. Bielińska-Gardziel I. O pracach konwersatorium EUROJOS (czerwiec 2013 – marzec 2014) / Bielińska-Gardziel Iwona // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”. – 26. – 2014. – S. 228-230.
  19. Bock B., Lühr R. Normen und Wertbegriffe in der Verständigung zwischen Ost- und Westeuropa / Bock Bettina, Lühr Rosemarie (red.). – Frankfurt am Main, 2007.
  20. Brunner O., Conze W., Koselleck R. Geschichtliche Grundbegriffe: Historisches Lexikon zur politisch-sozialen Sprache in Deutschland // Brunner Otto, Conze Werner, Koselleck Reinhart. – Stuttgart, 1972-1997.
  21. Cassin B. Vocabulaire européen des philosophies: Dictionnaire des intraduisibles. – Éditions de Seuil Cassin Barbara (ed.) / Dictionnaires de Robert, 2004 (wydanie nagielskie pt. Dictionary of Untranslatables. A Philosophical Lexicon. / Tłum. z francuskiego Steven Rendall, Christian Hubert, Jeffrey.Mehlman, Nathanael Stein, Michael Syrotinski; redakcja tłumaczenia Emily Apter, Jacques Lezra i Michael Wood. – Princeton-Oxford: Oxford University Press, 2014. – S. xxxv + 1297.
  22. Chevalier J., Gheerbrant A. Dictionnaire des symboles / Chevalier Jean, Gheerbrant Alain. – 1969. – 3. – s. 172.
  23. Chlebda W. Płaszczyzny oglądu językowego obrazu świata w opisie semantycznym języka / Chlebda Wojciech // Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich / red. Stanisław Gajda. – Opole, 2000. – S. 163-178.
  24. Chlebda W. W stronę językowego obrazu Europy / Chlebda Wojciech // „Etnolingwistyka”. – 22. – 2010 . – S. 85-104.
  25. Cirlot J. Słownik symboli / Cirlot Juan. – Kraków, 2012.
  26. Dubisz S., Porayski-Pomsta J., Sękowska E. Język – Polityka – Społeczeństwo. Słownik pojęć politycznych i społecznych krajów Europy Środkowej i Wschodniej / Dubisz Stanisław, Porayski-Pomsta Jerzy, Sękowska Elżbieta (red.). – Warszawa, 2004.
  27. Duszak A., Pawlak N. Anatomia gniewu. Emocje negatywne w językach i kulturach świata / Duszak Anna, Pawlak Nina (red.). – Warszawa, 2003.
  28. Eliade M. Historia wierzeń i idei religijnych // Eliade Mircea. – T. 1. – Warszawa, 1988.
  29. Gajda S. Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich / Gajda Stanisław (red.). – Opole, 2000.
  30. Głaz A., Danaher D., Łozowskii P. The Linguistic Worldview: Ethnolinguistics, Cognition, and Culture / Głaz Adam, Danaher David, Łozowskii Przemysław (eds.). – London, Versita, 2013.
  31. Gryshkova N. Leksem, pojęcie, stereotyp, koncept, znaczenie, idea – propozycja regulacji terminologicznych / Gryshkova Nina // Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów 3. Problemy eksplikowania i profi lowania pojęć / red. Iwona Bielińska-Gardziel, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura. – Lublin, 2014. – S. 21-50.
  32. Grzegorczykowa R. Punkty dyskusyjne w rozumieniu pojęcia językowego obrazu świat – widziane z perspektywy badań porównawczych / Grzegorczykowa Renata // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”. – 21. – 2009. – S. 15-29.
  33. Grzegorczykowa R. Jeszcze o rozumieniu JOS-u w perspektywie badań porównawczych: problem inwariantu pojęciowego / Grzegorczykowa Renata // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”. – 23 . – 2011. – S. 217-225.
  34. Grzegorczykowa R., Waszakowa K. Studia z semantyki porównawczej / Grzegorczykowa Renata, Waszakowa Krystyna (red.). – cz. I-II. – Warszawa, 2000-2003.
  35. Heinz-Mohr G. Lexikon der Symbole / Heinz-Mohr Gerd. – Freiburg (wyd. 5), 1991.
  36. Herder Leksykon symboli / Herder. – Warszawa, 1992.
  37. Johnson M., Lakoff G. Metafory w naszym życiu // Johnson Mark, Lakoff George. – Warszawa, 1980/1988.
  38. Koncepty ukrajińskoho dyskursu / Kononenko Witalij. – Kyiv, 2004.
  39. Kopaliński W. Słownik symboli / Kopaliński Władysław. – Warszawa, 1990.
  40. Kowalski P. Leksykon Znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie / Kowalski Piotr. – Warszawa, 1998.
  41. Léon-Dufour X. Słownik teologii biblijnej / Léon-Dufour Xavier (red.). – Poznań-Warszawa, 1985 ( wyd. ).
  42. Léon-Dufour X. Słownik Nowego Testamentu. / Léon-Dufour Xavier / Przekład i opracowanie ks. K. Romaniuk. – Poznań, 1981.
  43. Lurker M. Słownik obrazów i symboli biblijnych / Lurker Mannfred. – Poznań, 1989.
  44. Łotman J. Lalki w systemie kultury / Łotman Jurij // „Teksty”. – 6. – 1978.
  45. Langacker R. Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie / Langacker Ronald. – Kraków, 2009.
  46. Marcjanik M. Grzeczność na krańcach świata / Marcjanik Małgorzata (red.). – Warszawa, 2007.
  47. Marcjanik M. Jak zwracają się do siebie Europejczycy? / Marcjanik Małgorzata (red.). – Warszawa, 2013.
  48. Nepop-Ajdaczyć L. Polska etnolingwistyka kognitywna / Nepop-Ajdaczyć Lidia. – Kijów, 2007.
  49. Niebrzegowska-Bartmińska S. Od separacyjnego do holistycznego opisu językowego obrazu świata. Na marginesie dyskusji nad kształtem artykułów w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów / Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława // Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów 3. Problemy eksplikowania i profi lowania pojęć / red. Iwona Bielińska-Gardziel, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura. – Lublin, 2014. – S. 71-102.
  50. Niebrzegowska-Bartmińska S. O profi lowaniu językowego obrazu świata / Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława // „Poradnik Językowy”. – 1. – 2015. – S. 30-44.
  51. Puzynina J. Z problemów opisu językowego obrazu świata – pytania i wątpliwości / Puzynina Jadwiga // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”. – 22. – 2010. – S. 39-51.
  52. Puzynina J. Kłopoty z nazwami wartości (i wartościami) / Puzynina Jadwiga // „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury“. – 26. – 2014. – S. 7.
  53. Rybczyński W. Krótka historia idei / Rybczyński Witold. – Kraków, 1986/2015.
  54. Sedakova I. Evoljucija cennostej v jazykach i kulturach / Sedakova Irina (red.). – Moskwa, 2011.
  55. Stefanski J. Slavjanskaja konceptosfera v sopostavitel’nom osveščenii. Leksikon / Stefanski Jewgienij (red.). – Samara, 2011.
  56. SSiSL = Słownik stereotypów i symboli ludowych / Koncepcja całości i red. J. Bartmiński, zastępca red. Stanisława Niebrzegowska. – Lublin: Wydaw. UMCS. – T. I, Kosmos, cz. 1, Niebo, światła niebieskie, ogień, kamienie. – 1996, s. 439; cz. 2, Ziemia, woda, podziemie. – 1999, s. 481; cz. 3, Meteorologia. – 2012, s. 521; cz. 4, Świat, światło, metale. – 2012 , s.
  57. Stepanov J. Konstanty russkoj kulʹtury: opyt issledovatelja, slovar / Stepanov Jurij. – Moskva, 1997.
  58. Tolstaja S. Kategorija ocenki i sistema cennostej v jazyke i kul’ture / Tolstaja Svetlana (red.). – Moskva, 2015.
  59. Tischner J. Przestrzeń jako projekt wolności / Tischner Józef // Europa. Fundamenty jedności / red. Aniela Dylus. – Warszawa, 1998.
  60. Toporkov A. Dom / Toporkov Andrej // Slavjanskaja mifologija. – Moskwa, 1995. – S. 168.
  61. Vinogradova L., Levkievskaja E. Duhi domašnie / Vinogradova Ljudmila, Levkievskaja Elena // Slavjanskie drevnosti. Ètnolingvističeskij slovar / pod obščej red. N. I. Tolstogo. – T. 2. – Moskva, 1999 . – S. 153-155.
  62. Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów / red. Abramowicz Maciej, Bartmiński Jerzy, Bielińska-Gardziel Iwona. – 1. – Lublin, 2012.
  63. Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów / red. Bartmiński Jerzy, Bielińska-Gardziel Iwona, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława / 2 Wokół europejskiej aksjosfery. – Lublin, 2014.
  64. Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów / red. Bielińska-Gardziel Iwona, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, Szadura Joanna / 3. Problemy eksplikowania i profi lowania pojęć. – Lublin, 2014.
  65. Wierzbicka A. Understanding Cultures through Their Key Words. English, Russian, Polish, German, and Japanese / Wierzbicka Anna. – Oxford, 1997. [Tłum. polskie: Słowa klucze. Różne języki – różne kultury / Przekład Izabela Duraj-Nowosielska. – Warszawa, 2007].
  66. Žajvoronok V. Znaki ukrajinśkoj etnokultury / ŽajvoronokVitalij. – Kyjiv, 2006.

Стаття надійшла до редакції 14. 11. 2015.